HISTORIE

Er zullen maar weinig mensen zijn in onze regio die zich de kleine en charmante Lodewijkskerk in Leiden niet voor de geest kunnen halen. Met zijn fraai vormgegeven spitse toren en gotische voorgevel prijkt de kerk immers aan de bocht van het Steenschuur, tegenover het vooral bij jongeren bekende Van der Werfpark.

Het is de enige kerk uit ons dekenaat die stamt uit de middeleeuwen en die, zij het met een onderbreking, nog steeds voor de katholieke eredienst in gebruik is. Daar moet dus wel een hele geschiedenis achter zitten en dat is ook zo. We moeten zelfs teruggaan tot het jaar 1477 toen op deze plaats een kapel gesticht werd ten behoeve van het St Jacobsgasthuis. Dat gasthuis diende als uitgangspunt voor diegenen die - al of niet met zeer vrome bedoelingen - ter bedevaart trokken naar het bekende in Noord-Spanje gelegen Santiago de Compostela .De kapel was dan ook gewijd aan de apostel Sint Jacobus die, volgens de overlevering, met de Romeinse schepen mee al evangeliserend in Noord-Spanje terecht was gekomen.

Maar waarom draagt die kerk dan nu de naam van St. Lodewijk, een heilige koning uit de 13e eeuw? Dat zit zo. Toen het de stad Leiden in de 16e eeuw slechter ging en het met die bedevaarten naar Spanje al helemaal niet meer lukte, werden kerk en gasthuis in 1547 verkocht aan het Armbestuur van de nabijgelegen Pieterskerk die de handel twintig jaar later overdeed aan het stadsbestuur. De stad bestemde de kapel vervolgens tot graanpakhuis. Vanaf de Waag werden na het bekende beleg van Leiden in 1574 dan ook haring en wittebrood uitgedeeld aan de hongerende burgers. Toen het weer goed ging met de stad kreeg het gebouw een torentje (in 1594 om precies te zijn) en ook een klokkenspel (in
 1598) en veranderde de bestemming in die van Saaihal, een plaats waar de Leidse lakens werden gekeurd en van een loodje voorzien.
Dat bleef zo tot aan de grote ramp van 1807. Een onvoorzichtige schipper van een met kruit geladen schip kwam met zijn maatje op een koude Januaridag na een feestje terug op zijn boot, stak een kacheltje aan en …..weg was het schip en de hele omliggende bebouwing! Een kwart van de stad lag in puin of was min of meer zwaar beschadigd. Maar de stevig gebouwde Saaihal stond nog half overeind. Onze toenmalige Koning Lodewijk Napoleon (een broer van de Franse Keizer Napoleon) haastte zich vanuit de residentie naar Leiden om de bevolking bij te staan.

De katholieken hadden hun schuilkerk aan de Nieuwe Rijn/Middelstegracht volledig in puin zien vallen en waren dan ook zeer opgetogen toen de koning de stad verzocht de saaihal voor de r.k- eredienst te bestemmen. Er kwam zelfs een subsidie los voor herstel en inrichting!
De parochianen waren zo opgetogen over 's konings initiatief dat ze de patroonheilige van de koning, de Heilige Lodewijk, tot nieuwe patroon van hun kerk namen.
Toch is St. Jacobus daarmee niet helemaal uit het verhaal verdwenen, want zo'n 15 jaar geleden zagen de parochianen kans de sinds de reformatie nog altijd lege nis in de toren boven de ingang te vullen met een aardig beeld van de apostel, altijd te herkennen aan zijn bedelnap en "shellschelp"(hier als mantel uitgevoerd). En die H. Lodewijk, kreeg die dan geen beeld? Jazeker, maar dan moeten we de kapel, pardon, de kerk binnengaan.

Wie er nog nooit geweest is wacht een aangename verrassing. Architect Jan Guidici ontwierp binnen de overeind gebleven muren een volledig nieuwe kerk, met een voornaam en chique classicistisch interieur, hier en daar versierd met Louis XVI en Empire-ornamenten. Het ronde dakgewelf wordt gedragen door een aantal grote Dorische zuilen. Het altaargedeelte springt er uit door zijn omvang, opvallende
vormgeving en het contrasterend zwart-wit in de uitvoering. Het altaar zelf is opgenomen in een soort half open tempel waarvan het dak gedragen wordt door zes gegroefde korintisch zuilen met daarboven nog een halve koepel met daarin een voorstelling van de H. Drievuldigheid.

Guidici moest, gezien het geringe oppervlak van de kerk alle ruimte benutten en heeft daarom nauwelijks plek voor een koorgedeelte vrijgehouden.

Het is dan ook altijd een beetje inschikken geblazen als de celebrant met zijn -in deze kerk altijd veel- misdienaars en acolieten de eucharistie gaat vieren.

En Lodewijk?

Wel, die troont triomfantelijk in groot formaat achter het altaar, koningsscepter in de hand. 

Bij de foto’s een woordje vooraf

“Het oude kerkje aan de Gracht”onze dierbare St. Lodewijkskerk kan bogen op een rijk historisch verleden. De kerk vertegenwoordigt een grote artistieke waarde en het is in de ware zin van het woord een “Monument”. Daar zijn wij trots op.

Toch is voor ons de godsdienstige betekenis van de kerk van nog veel groter waarde. Hier komen wij samen voor woord en Sacrament, hier vieren wij de grote gebeurtenissen van ons leven, hier vinden wij de inspiratie voor het leven van iedere dag.

Een kerk wordt pas een levende werkelijkheid door de gelovigen, die in de ware zin van het woord “kerk”willen zijn, d.w.z. een levende gemeenschap, waarin ieder zijn steentje bijdraagt aan het geheel.

Met dankbaarheid mogen wij constateren, hoevelen daadwerkelijk betrokken zijn bij het gebeuren in onze kerk, en daaraan hun actieve medewerking verlenen. Dank zij U allen wordt onze kerk een centrum van bezinning en activiteit, en niet alleen maar een historisch gebouw, dat moeizaam in stand wordt gehouden.

Even terug in de tijd:

17 oktober 1809 celebreerde pastoor B. Driessen uit Voorschoten er de eerste H. Mis.

Tot 1857 was deze kerk een van de “statie”kerken. In 1857 werd in Leiden de parochiele indeling van kracht. Sindsdien werd de kerk 100 jaar lang als bijkerk van de St. Petruskerk gebruikt.

Op 18 juni 1957 werd de St. lodewijkskerk als parochiekerk ingewijd door Mgr. M.A. Jansen, die 4 jaar tevoren de opdracht had gekregen deze parochie voor te bereiden. Inmiddels was hij de eerste bisschop van Rotterdam geworden.

Deken W.P.M. Haring volgde Mgr. M.A. Jansen op als pastoor van de Lodewijkkerk en als Deken van Leiden. Toen hij in 1969 met emeritaat ging, kwam Deken dr. L.G.A. van Noort hier. Op 1 juli 1971 werd hij opgevolgd door pastoor A. Saers. Daarna vanaf 1 augustus 1976 door Drs, A.M.E.Th. Vreeburg voor de langste periode, tot 1 juli 2002. Vanaf 1 juli 2002 werd deze parochie toevertrouwd aan pastoor J.M. de Water, die deze periode heeft afgesloten op 11 juni 2007. Pastoor Smith en kapelaan Remery hebben onze parochie vanaf die datum overgenomen en waren al aangesteld over de St.Petrus parochie en O.L. Vrouw Hemelvaart/St Joseph parochie.